Türkiye, ABD ve uydularının 2011’de başlattıkları Suriye’ye yönelik saldırı sonrasında siyasal olarak yeni bir mecraya sürüklenmiştir. O tarihten itibaren Türkiye giderek istikrarsızlaştırılmış, devletin kurumsal yapısı çözülmüş, egemen bir devlet olarak varlığı sorgulanır hale gelmiştir. Büyük Haziran ayaklanması, birbirini izleyen terör eylemleri, askeri darbe ve sivil darbe girişimleri, sınır-ötesi operasyonlar ülkedeki kaotik durumu sürekli derinleştirmiştir.

Suriye sorunu etrafında yazmış olduğum en erken yazılarda, Afganistan sorununa entegre edilmiş Pakistan bağlamında Türkiye’nin deneyimlemesi olası gelişmelere işaret etmiştim. O zaman, Afganistan sorununa sahada aktif ama reel siyaset anlamında pasif konumda bir devlet olarak dahil olan Pakistan’ın egemen bir devlet olma niteliğini yitirmiş olduğunu, sürekli derinleşen bir istikrarsızlık içinde debelenip durmakta olduğunu belirtmiştim.

Pakistan siyaseti giderek bu Afgan bataklığı içinde yaşamaya adapte olmuş, hatta o bataklığın dışında bir yaşam biçimini adeta olanaklı görememiş, o kadar ki, bu bakımdan eleştirel olanları “vatan haini” olarak suçlamaya kadar işi vardırmıştır. Bugün Pakistan’a egemen olan siyasetin halen en genel sonuçlarıyla bu bataklıktan nemalanmakta olduğu açıktır.

2011’den itibaren (başlangıçta farkında olmadan) Türk devleti yazgısını Suriye sorununa bağlamış oldu. AKP, Türkiye’yi Avrupa ülkesi yapmak vaadiyle iktidar olmuştu. Bu sorun etrafında Türkiye’yi tam bir Orta Doğu ülkesi haline getirmiş oldu.

Devlet giderek aktif bir lojistik merkez, siyasal karar yapma anlamında, pasif bir oyuncu olarak kendisini bu soruna adapte etmiştir. Temel olarak bu sorunun yarattığı koşullarda kendisini yeniden dizayn etmiştir. Bütün bu süreç elbette pürüzsüz bir işleyişle yaşanmamış, çatışmalı, ileri ve geri hamlelerle yürütülebilmiştir.

Süreç içerisinde AKP’nin Cemaat’le yapmış olduğu koalisyon çökmüş, bu koalisyon devrinde dışlanan, hedef haline getirilmiş olan kendilerini milliyetçi-ulusalcı ya da kemalist olarak tanımlayan, esasen eski rejimin siyasal-ideolojik bakiyesinden oluşan gruplarla zorunlu bir koalisyon kurulmuştur.

Bu arada, Türkiye’deki siyasal rejimin toplumsal tabanı zaman içerisinde sürekli daralmaktadır. Kendisini sürdürebilmesi olağan koşullara dönüşle olanaklı değildir. Sürekli “olağanüstü hal” içinde, sürekli teyakkuz halinde sürdürülebilmesi mümkün olabilir. Suriye bataklığı rejimin kendisini yeniden üretebilmesi bakımından varoluşsaldır.

Türkiye 2016’dan itibaren hem ABD’nin hem de Rusya’nın Suriye sorunu etrafındaki taleplerini bu iki güç tarafından kabul edilebilir, hoş görülebilir sapmalarla yerine getirmektedir. Yani halen bu iki güç için işlevseldir. Büyük sermaye grupları bakımından da anlamlı bir rahatsızlık nedeni değildir.

Rejim bir seçim baskısı altında Suriye’de bir “askeri başarı” dan medet ummaktadır. Böyle bir başarının garanti olmadığı bir durumda, seçimi ertelemek de yine bu Suriye sorunu etrafında olanaklı görülmektedir. Yani seçimi kazanmak ya da ertelemek Suriye sorunu ile bağlantılandırılarak mümkün olacaktır. Olası bir seçim kaybı ise rejim için sonun başlangıcı anlamına gelir.

Suriye’yi havadan bombalamak yetmez. Bu daha önce de bir çok kez yapılmıştı. Bir kara harekatı ve seçimleri öne almak, bu sırada da, yurtdışındaki dayanaklarından temin ettiği paraları içeride dağıtmak şeklinde bir hesap var.

Bunun olabilmesi için öncelikle ABD ve Rusya’nın onay vermesi lazım. Ancak böyle bir onayın riskler içerdiğini de görmek gerekiyor. Yani sınırları iyi belirlenmiş alanlarda bir kara harekatına izin verilse de, sahada işler beklendiği gibi gitmeyebilir. Gelişmeler, Suriye devletiyle, kuzeyindeki Kürt yönetiminin birlikte Türkiye’ye direnmelerine yol açabilir. Bu olasılığın Türkiye’ye dönük yıkıcı etkilerinin olacağı açıktır.

Böyle bir mecraya gidiş olasılığı ihmal edilmemelidir. Bu koşullarda en dinamik toplumsal ve siyasal güçlerin iktidarı almak olanağı ortaya çıkacaktır. Böyle bir siyasal odağın oluşturulması devrimci sosyalistler için ivedi bir görevdir.

İstiklal Caddesi patlamasından sonra Türkiye’nin Suriye ve Irak’ta ne zamandır beklenen operasyonu başlatıldı. İstanbul’daki patlama bir vesile oldu. İstanbul’daki patlamanın devlet içindeki güçler tarafından planladığı, görmek isteyenler için açıktır. Patlamanın hemen ardından başlatılan bu operasyonla hem rejimin dayandığı mevcut koalisyonun sürdürüleceği hem de seçimlerin, eğer yapılırsa, ne pahasına olursa olsun kazanılacağının işaretleri gayet açık olarak verilmiştir.

Zaten AKP rejiminin kat ettiği etaplar içinde bu rejimin operasyonlarıyla oluşturulmuş olan “muhalefet” bir kez daha, ama bu kez HDP’yi de kapsamına alarak yönetimin yanında hizaya sokulmuştur. Önce Demirtaş üzerinden HDP’ye olta atılmış, ardından oldukça acemice ya da aceleyle hazırlananan patlama senaryosu devreye sokulmuş, gelişmelerle ilgili sorgulamalara meydan verilmeksizin askeri operasyona girişilmiştir.

Daha önce de bir çok kez belirtmiş olduğum gibi, bu rejim emperyal bir savaş stratejisinin oyuncusu olarak dizayn edilmişti. Bütün siyasal yolculuğu emperyal savaşların gösterdiği güzergah üzerinde, zaman zaman yoldan çıkma eğilimleri gösterse de, devam etmiştir. Ediyor.

Türkiye’deki yönetim, Suriye ve Irak’a istikrar gelmesini istemez. Yaratılmasında çok önemli bir rol oynamış olduğu Irak ve özellikle Suriye’deki mevcut bataklıktan besleniyor. Bu son bombardıman için hem ABD ve hem de Rusya’nın yeşil ışık yakmış olmaları, her iki ülkenin de mevcut rejimin, Tayyip Erdoğan liderliğinde sürmesini istedikleri şeklinde yorumlanabilir. En azından halen bu anlayışta oldukları düşünülebilir.

Öte yandan, muhalefet “aday” tartışmalarıyla meşgul edilirken, iktidar bir dönem daha devam edebilmek için yolu döşemektedir. Aday demişken, Saray tarafından en çok arzulanan adayın Kılıçdaroğlu, en çekinilen adayınsa, içeride büyük sermaye, dışarıda ABD ve İngiltere ile ilişkileri dolayısıyla İmamoğlu olduğu izlenimi ediniliyor.

Son olarak, Rusya’da Ekim 1917’deki devrim, Çin’deki, Vietnam’daki, Küba’daki devrimler bu ülkelerin devrim öncesinde fiilen çökmüş olan ekonomi-politik yapılarını, sosyalist bir anlayışla yeniden oluşturarak bu ülkelerin daha sağlam toplumsal temeller üzerinde varlıklarını sürdürmelerini sağlamıştı. Aynısı dolaylı olarak, Rusya’daki devrime tutunmuş Kemalist devir Türkiye’si için de söylenebilir.

Araştırılacak olursa, bu ülkelerin hiç birinde mevcut kurumsal yapılar ve bürokrasi tamamen ilga edilmiyor. Dahası, devrimci süreç içersinde mevcut bürokrasinin zaten reel bir arayış içindeki en yurtsever kesimleriyle dirsek teması halinde olunuyor. Bu durum özellikle Ekim 1917 ve Mayıs 1919 sonrasında gayet net olarak görülebiliyor.

Bugün de devlet içindeki yurtsever güçlerin bu sermaye sınıfına dayanarak, bu uluslararası emperyal bağlam içinde kalarak ülkeyi kurtaramayacaklarını, tersine daha da batıracaklarını görmeleri gerekiyor.

Yayın tarihi 19 Kasım 2022kamil

Bugün Türkiye’deki siyasal rejim ilk kez bir AKP-Gülen Cemaati koalisyonu olarak inşa edilmeye başlandı. Bu koalisyonda AKP toplumsal desteğine, Cemaat ise devletin asker ve sivil bürokrasisi içinde sahip olduğu güce dayanıyordu. Ta başından, iki tarafın da ” köprüyü geçinceye kadar…” anlayışıyla yaptıkları siyasal hesaplar olduğu malumdu. Hiç şüphesiz bu koalisyon için ortamı ve tarafları hazırlayan, yönlendiren ABD ve Avrupa’daki uydularıydı. Değişen dış taleplerin baskısı altında iç gerilimleriyle giderek zayıflayan bu koalisyon Gezi Ayaklanması ile birlikte çöktü. AKP siyasal iktidarı tek başına kontrol etme yolunda hızla adımlar attı. Ancak Cemaat’in devlet bürokrasisindeki ağırlığı hâlâ sürmekteydi.

Cemaat esas olarak ABD’deki neo-conların kontrolündeydi. Onların AKP rejimini hizaya getirme arzularıyla, Cemaat’in tamamen tasfiye edilmemek için hamle yapma kararı 15 Temmuz kalkışmasını yarattı.

AKP bu kez, 15 Temmuz darbesinin bastırılmasında rol almış olan milliyetçi güçlerle koalisyon kurmak zorunda kaldı. Cemaat’in yerini bu milliyetçi güçlerin temsilcisi olarak davranan MHP aldı. AKP yine toplumsal desteğini koz olarak kullanıyor. MHP ise askeriye ve polisteki, kısmen sivil bürokrasideki gücüne dayanıyor.

Bu koalisyonun dış bağlamı eski koalisyonun dış bağlamından biraz farklıydı. AKP, bütün popülist gevezeliklerine rağmen ABD ve NATO çizgisine sadık ; MHP ve etrafındaki milliyetçi güçler ise ABD ve NATO’ya bağlılığı savunsalar da, özellikle Kürt sorunu etrafında, NATO’nun ve batılı müttefiklerinin güven vermeyen tavırlarını bahane ederek Rusya kartını kullanmaya çalışıyor. Bu sayede Rusya, bölgesel hamlelerinin de neden olduğu koşullarda, öncelenmemiş ölçüde Türkiye siyasetine müdahil bir konuma sokuluyor. Türkiye, Rusya’yı; Rusya da, Türkiye’yi kullanmak istiyor. Koalisyonun milliyetçi kanadı bu siyasetin sürdürülmesi için destek sağlıyor.

Reel olarak ömrünü tamamlamış olan bu rejimin halen fiili olarak ayak altında dolaşmasını sağlayan en önemli etkenler, giderek kızışan, siyasal ittifaklar zeminini kayganlaştıran, mevcut ittifakların sorgulanmasına yol açan bögemizdeki dış siyasal gelişmeler ve içeride siyasal iktidar tarafından iyice evcilleştirilmiş olan muhalefetin konumudur. Yani iktidarı almaya talip bir siyasal heyet mevcut değildir.

Özellikle mevcut ekonomik sorunlar her ne kadar rejimin toplumsal desteğini erozyona uğratıyorsa da, reel bir iktidar alternatifinin ortaya çıkmamasında belli bir rol oynuyor. Hem iktidarın hem de muhalefetin hemen hemen aynı iç ve dış güçlere dayanıyor olması, muhalefetten ciddi çözüm önerileri veyahut siyasal bir hamle gelmesini önlüyor.

Bu muhalefet yapısının AKP’nin yeni bir rejim inşasını hedefleyen iktidarını tahkim ettiği koşullarda, tam da o süreç içersinde, kurulacak rejimin ihtiyacına göre, bir çok durumda komplo aracı da kullanılarak dizayn edildiğini akıldan çıkarmayalım. Yani aynı rejimin el altında bulundurulmasında yarar görülen “muhalif” kanadı olarak oluşturulmuştur.

Bu koşullarda bir genel seçime gidilmesi bekleniliyor. AKP-MHP koalisyonunun kendileri için yeterli olacak çoğunluğu kazanmaları zor görünüyor. Böyle bir çoğunluğu sağlayamadıkları durumda rejimin ayakta kalması mümkün değildir.

Seçim söz konusu olduğunda, MHP ile temsil edilen kanadın iktidara tutunabilmek için Tayyip Erdoğan’a ihtiyacı var. Ancak Tayyip Erdoğan için aynısı geçerli değil. Bu yüzden AKP kanadı yeni ittifak arayışları içerisine giriyor. Böyle olanakları da var. Ancak MHP kanadı için aynısını söyleyemeyiz.

AKP’nin ittifak arayışları içinde de böyle bir ittifaka teşne olan Kürt siyasetidir. Dolayısıyla AKP hemen yüzünü onlara dönmektedir. Kürt siyasetinin nihai gayesi, NATO emperyalizmi tarafından bölgede kurulacak olası bir Kürt devletinin oluşumunda, özellikle demokratik koşulların yaratılmasına oynayarak etkin bir rol almaktır. Buna şüphe yoktur.

Öte yandan, AKP için tek ve en önemli olan şey, iktidarda kalabilmektir. Hiç bir ilkesi ya da programı yoktur. Kendisine emperyalist güçler tarafından verilmiş olan görevi, ülkeyi yağmalama öznel hevesiyle üstlenmiştir. AKP’nin öznelerinin İslamcılar arasından seçilmiş olması, onların ideolojik olarak “cihatçılık” yani yağmacılık anlayışını benimsemiş olmalarıyla da alakalıdır. Bu ideolojik konum onların emperyal güçler tarafından “sevk ve idaresi” ni kolaylaştırıcı bir rol oynamaktadır.

12 Eylül faşizminin ve onun yarattığı Özal’ın ANAP’ın o zaman ki koşullarda yapmak isteyip de yapamadığını, onların açmış olduğu zeminde AKP yapmaktadır. AKP açısından iktidar demek, ülkenin bütün kaynaklarını, varlıklarını yağmalamak demektir.

Şimdi ülkenin bir seçim atmosferine sokulmuş olduğu şu günlerde, AKP’nin bir refleksle HDP’ye ya da genel olarak Kürt siyasetine yüzünü çevirmek istemesi, MHP ile temsil edilen koalisyon ortağını şiddetli bir şekilde rahatsız etmiş olmalıdır. Bu kanat, AKP’ye bu koalisyonun öyle kolay kolay çözülemeyeceğinin mesajlarını vermektir. İstiklal’deki patlamayı bu açıdan düşünmeyi meşrulaştıran çok sayıda gösterge vardır. Sadece İçişleri Bakanı’nın refleksleri bile karine gücündedir.

Bu gelişmeler bir kez daha bir darbe girişimiyle sonuçlanırsa, bunun ülkeye maliyeti çok daha ağır olacaktır.